13 Οκτ 2019 / Leaky Gut, μια βάσιμη θεωρία
Τον τελευταίο καιρό υπάρχει ενδιαφέρον σχετικά με το Leaky Gut. Ίσως στα Ελληνικά να μπορεί να αποδοθεί ως "διαρρέον" έντερο (δεν έχει σχέση με τη διάρροια) ή ενδεχομένως θα έλεγα και ως "χαίνον" έντερο (από το ρ. χάσκω, ως επί πληγής, είμαι με τα χείλη του τραυματος ανοιχτά).
Αλλά τί είναι αυτό; Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι μια πραγματική κατάσταση, ωστόσο δεν υπάρχουν πολλά επιστημονικά δεδομένα ακόμα για την υποστήριξη αυτής της θεωρίας. Η κύρια ιδέα του Leaky Gut είναι ότι αλλοιώσεις του εντερικού φραγμού οδηγούν σε μη φυσιολογική μετατόπιση βακτηρίων, ιών, μεσολαβητών φλεγμονής και διάφορων μεγάλων μορίων μέσω του νοσούντος εντερικού φραγμού στο τοίχωμα του εντέρου και στη κυκλοφορία γενικότερα, προκαλώντας φλεγμονή του εντέρου αλλά και εμφάνιση άλλων ασθενειών. Εδώ αναφέρω μερικά από τα στοιχεία που περιβάλλουν τη θεωρία πίσω από αυτή την αμφιλεγόμενη οντότητα.
Έχει προταθεί ότι η τροποποίηση της εντερικής βακτηριακής χλωρίδας, ξεκινώντας νωρίς στη ζωή, μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές αργότερα στην ικανότητα του εντέρου μας να διαχωρίσει τα καλά από τα κακά βακτηρίδια, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ευαισθησία σε παράγοντες που προκαλούν φλεγμονή. Το έντερο διατηρεί την ακεραιότητά του μέσω της φυσιολογικής λειτουργίας συμπλεγμάτων που υπάρχουν μεταξύ των εντεροκυττάρων, της παρουσίας εντερικών επιθηλιακών κυττάρων, των ιστιοκυττάρων και των ηωσινοφίλων, τα οποία όλα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της διαπερατότητας του εντέρου. Στο έντερο υπάρχει μια τεράστια χλωρίδα φυσιολογικών βακτηρίων, αλλά και αμέτρητα παθογόνα. Όλα αυτά τα παθογόνα και ενδεχομένως ιοί μπορεί να ανταγωνίζονται με τα ευεργετικά βακτηρίδια και ίσως παίζουν ρόλο στη διάσπαση του φυσιολογικού εντερικού φραγμού.
Η διαπερατότητα του εντέρου έχει αναφερθεί ότι είναι μεγαλύτερη στην παιδική και πολύ μεγάλη ηλικία και είναι ιδιαίτερα υψηλή στα πρόωρα μωρά. Πολλοί παράγοντες μπορεί να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη του διαρρέοντος εντέρου. Το άγχος και το στρες παίζουν σημαντικό ρόλο. Επίσης η εκτεταμένη και υπερβολική έντονη φυσική άσκηση μπορεί να διαταράξει τον εντερικό φραγμό μέσω του στρες που προκαλεί στο σώμα μας. Η καλή ενυδάτωση είναι σημαντική για τη διατήρηση του υγιούς εντερικού τοιχώματος και η αφυδάτωση μπορεί να αυξήσει την διαπερατότητα του εντέρου. Σημαντική είναι η διατήρηση καλής στοματικής υγεινής γιατί συσχετίζεται με το μικροβίωμα του εντέρου. Η παρατεταμένη νηστεία επίσης μπορεί να επιδεινώσει το διαρρέον έντερο. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί επίσης να έχει αρνητικό ρόλο στην ακεραιότητα του τοιχώματος του εντέρου καθώς και το κάπνισμα. Όσον αφορά τα φάρμακα, πιθανώς τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, αντιβιοτικά ή ακόμα και συμπληρώματα σιδήρου μπορεί να επιδεινώσουν την διαπερατότητα του εντέρου. Αντίθετα, έχει προταθεί ότι η τακτική έκθεση σε ζώα φάρμας από την παιδική ηλικία μπορεί να μειώσει τις εντερικές αλλεργίες και μπορεί να έχει ευεργετική επίδραση στη λειτουργία του εντέρου.
Η διατροφή έχει σημαντικό ρόλο στην ακεραιότητα του τοιχώματος του εντέρου. Μια συγκεκριμένη δίαιτα που ακολουθείται συνήθως από ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου μπορεί να παίζει θετικό ρόλο στην διατήρηση φυσιολογικής εντερικής διαπερατότητας. Επίσης το μητρικό γάλα ίσως είναι καλύτερο από το γάλα φόρμουλας για τη διατήρηση της καλής ακεραιότητας του τοιχώματος του εντέρου, όπως επίσης ίσως υπάρχει κάποιο όφελος από το μη επεξεργασμένο αγελαδινό γάλα. Ωστόσο, λάβετε υπόψη ότι το γάλα πρέπει πάντα να παστεριώνεται πριν από την κατανάλωση. Η χρήση προβιοτικών και πρεβιοτικών πιθανώς να παίζει ωφέλιμο ρόλο. Η κατανάλωση πρωτογάλακτος βοοειδών έχει αναφερθεί ότι μπορεί να ενισχύσει το φραγμό του εντερικού τοιχώματος. Συμπληρώματα γλουταμίνης πιθανότατα να είναι χρήσιμα στη διατήρηση της υγείας των κυττάρων του εντερου, καθώς και το εκχύλισμα σκόρδου, η βιταμίνη Α, ο ψευδάργυρος και το ασβέστιο. Τα ω-3 λιπαρά οξέα ίσως έχουν επωφελή ρόλο. Από τα μπαχαρικά, το πιο ευεργετικό φαίνεται να είναι η κουρκουμίνη (tumeric), η οποία έχει πολλαπλές εφαρμογές στο μαγείρεμα.
Οι ευαισθησίες στις τροφές ή οι τροφικές αλλεργίες είναι ένα σημαντικό θέμα ενδιαφέροντος, με σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής και ίσως επίδραση στη διαπερατότητα του τοιχώματος του εντέρου. Το αν αποφύγει κανείς όλα τα τρόφιμα που μπορεί να προκαλούν αλλεργίες είναι εξαιρετικά δύσκολο. Η συνηθισμένη ευαισθησία στο ζωικό γάλα μπορεί να μετριαστεί με τη χρήση φυτικού γάλακτος, απλού γιαουρτιού ή κεφίρ. Αν κάποιος έχει ευαισθησία σε μερικά φρούτα μπορεί να δοκιμάσει αντ ‘αυτών μπανάνες, βατόμουρα, σμέουρα, σταφύλια, βακκίνια, σύκα ή σταφίδες. Εάν υπάρχει ευαισθησία σε ψάρια όπως τόνο ή ξιφία, ίσως να είναι καλύτερα να δοκιμάσετε σολομό, σαρδέλες ή γαρίδες αντ ‘αυτών. Αλλεργία ή ευαισθησία στο χοιρινό ή το βόειο κρέας μπορεί να υπάρχει σε κάποιες περιπτώσεις, οπότε το κοτόπουλο ή η γαλοπούλα να είναι μια καλύτερη λύση. Γενικά προσπαθήστε να αποφύγετε τα κονσερβοποιημένα κρέατα και τα τηγανητά φαγητά. Ρύζι, φασόλια σόγιας ή κινόα μπορεί να είναι καλές εναλλακτικές επιλογές για κάποιον με ευαισθησία στη γλουτένη. Εάν υπάρχει ευαισθησία στο έντερο με την κατανάλωση ωμών λαχανικών, μια εναλλακτική λύση θα ήταν να τα δοκιμάσετε στον ατμό ή βρασμένα. Εάν κάποιος έχει ευαισθησία στους ξηρούς καρπούς μπορεί να δοκιμάσει pinenuts, flaxseeds ή κάσιους. Ελαχιστοποιήστε τη χρήση αλκοόλ, καθώς και τα ανθρακούχα ποτά, τα ραφιναρισμένα σάκχαρα και το σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα φρουκτόζης, ιδιαίτερα αν έχετε ενοχλήσεις ή ευαισθησία σε αυτά. Τώρα τελευταία έχει κερδίσει αρκετό έδαφος η δίατα ελεύθερη γλουτένης και σε κόσμο που δεν έχει κοιλιοκάκη.
Γενικά υπάρχει λογική πίσω από τη θεωρία του συνδρόμου του διαρρέοντος εντέρου, ωστόσο οι πληροφορίες που υπάρχουν στη βιβλιογραφία και στο διαδίκτυο πρέπει να ερμηνεύονται με κρίση και προσοχή. Πάντα να συζητάτε με τον γιατρό σας ή με έναν διατροφολόγο πριν από κάθε σημαντική αλλαγή στη διατροφή σας ή σε συμπληρώματα διατροφής. Αυτό είναι σημαντικό λόγω του κινδύνου που πάντα υπάρχει για ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών που μπορεί να προκύψει με διατροφικούς περιορισμούς ή δίαιτες.
